Soybean Lagwad Kashi Karavi :- नमस्कार सर्वांना आजच्या या लेखामध्ये सोयाबीन पिकाची माहिती जाणून घेणार आहोत. म्हणजेच सोयाबीन लागवड कशी करावी. सोयाबीन लागवड पूर्वमशागत, सोयाबीन पिकाचे व्यवस्थापन, सोयाबीन पिकासाठी उत्तम जमीन.
पिकासाठी जमिनीची मशागत, सोयाबीन पेरणीचे बियाणे दर, सोयाबीन लागवड वेळ. सोयाबीन लागवड पद्धत तसेच एकात्मिक खत व्यवस्थापन सोयाबीन पाणी व्यवस्थापन, सोयाबीन सिंचन व्यवस्थापन.
रासायनिक नियंत्रण, सोयाबीन मधील रोग नियंत्रण. त्याचा सोयाबीन काढणी आणि मळणी याबाबत सविस्तर अशी माहिती जाणून घेणार आहोत. त्यासाठी आपल्याला हा लेख शेवटपर्यंत वाचायचा आहे. आणि इतरांना शेअर करा जेणेकरून त्यांना याबाबत संपूर्ण माहिती समजेल.
Soybean Lagwad Kashi Karavi
सोयाबीन पिकाची पेरणी लागवड :- सोयाबीन हे खरीप हंगामातील प्रमुख पीक आहे. हे कडधान्यांऐवजी तेलबियांचे पीक मानले जाते. कारण त्याचा आर्थिक उद्देश तेलाच्या रूपाने केला जात आहे.
मानवी पोषण आणि आरोग्यासाठी सोयाबीन हा बहुमुखी खाद्यपदार्थ आहे. सोयाबीन हा एक महत्त्वाचा अन्न स्रोत आहे. त्याचे मुख्य घटक प्रथिने, कर्बोदके आणि चरबी आहेत. सोयाबीनमध्ये 44 टक्के प्रथिने, 22 टक्के चरबी, 21 टक्के कार्बोहायड्रेट आणि 12 टक्के आर्द्रता असते.
सोयाबीन पिकाचे व्यवस्थापन
हे पीक आंतरपीक म्हणून किंवा मुख्य पीक म्हणून सर्व भागात घेतले जाते. शेतकरी या प्रगत तंत्रज्ञानाचा वापर करून त्यांच्या पिकाची उत्पादक-ता वाढवू शकतात. आणि त्यांचे वार्षिक उत्पन्न वाढवू शकतात, ज्याचे वर्णन खाली दिले आहे.
सोयाबीन पिकासाठी उत्तम जमीन
अधिक हलकी वालुकामय आणि हलकी जमीन वगळता सर्व प्रकारच्या जमिनीत सोयाबीनची लागवड यशस्वीपणे करता येते, परंतु पाण्याचा निचरा होणारी गुळगुळीत चिकणमाती जमीन सोयाबीनसाठी अधिक योग्य आहे. शेतात जेथे पाणी साचले असेल तेथे सोयाबीन घेऊ नये.
सोयाबीन पिकासाठी जमिनीची मशागत
उन्हाळी नांगरणी वर्षांतून एकदा तरी करावी. शेतामध्ये रोटावेटर फिरवून शेत समतोल करावे. ह्यामुळे हानिकारक कीटकांच्या सर्व अवस्था नष्ट होतात आणि तन पण मरते. सोयाबीनसाठी ढेकूळ नसलेली आणि भुसभुशीत माती असलेली शेत सर्वोत्तम आहेत.
शेतात पाणी भरल्याने सोयाबीन पिकावर विपरीत परिणाम होतो. त्यामुळे अधिक उत्पादनासाठी शेतात पाण्याचा निचरा करण्याची व्यवस्था करणे आवश्यक आहे. शक्यतो शेवटची बखरणी आणि पाटा वेळेत करा म्हणजे उगवलेले तण नष्ट होईल.
सोयाबीन पेरणीचे बियाणे दर
- लहान धान्याच्या जाती – 70 किलो प्रति हेक्टर
- मध्यम आकाराचे वाण – 80 किलो प्रति हेक्टर
- मोठ्या धान्याच्या जाती – 100 किलो प्रति हेक्टर
सोयाबीन लागवड वेळ
सर्वात योग्य वेळ जूनच्या शेवटच्या आठवड्यात आणि जुलैच्या पहिल्या आठवड्यापर्यंत आहे. पेरणीस उशीर झाल्यास (जुलैच्या पहिल्या आठवड्यानंतर) पेरणीचा दर 5-10% वाढवावा. जेणेकरून शेतात रोपांची संख्या राखता येईल.
सोयाबीन लागवड पद्धत
सोयाबीनची पेरणी ओळीत करावी. पंक्तींचे अंतर 30 सें.मी. “लहान वाणांसाठी” आणि 45 सें.मी. मोठ्या वाणांसाठी योग्य. 20 ओळींनंतर, पाणी काढून टाकण्यासाठी आणि ओलावा वाचवण्यासाठी थोडी जागा रिकामा ठेवावी आणि पेरताना बियाणे 2.5 ते 3 सें.मी. खोल पेरा.
बियाणे आणि खत स्वतंत्रपणे पेरले पाहिजे (शेतात खत टाकल्यानंतर खत प्रथम जमिनीत मिसळावे, नंतर बी पेरले पाहिजे. खत आणि बी यांचा थेट संपर्क नसावा) जेणेकरून उगवण क्षमतेवर परिणाम होऊ नये.
सोयाबीन बियाणे उपचार ( बीजप्रक्रिया )
कीटक, बुरशी आणि मातीजन्य रोगांचा सोयाबीनच्या उगवणावर परिणाम होतो. याच्या प्रतिबंधासाठी बियाण्यास थिरम किंवा कप्तान 2 ग्रॅम कार्बेन्डाझिम मिश्रण प्रति किलो बियाणे या दराने प्रक्रिया करावी. किंवा ट्रायकोडर्मा 4 ग्रॅम आणि कार्बेन्डाझिम 2 ग्रॅम प्रति किलो बियाण्याची प्रक्रिया केल्यानंतर पेरणी करावी.
रायझोबियम ची प्रक्रिया
बुरशीनाशकाची बीजप्रक्रिया केल्यानंतर प्रति किलो बियाण्यास ५ ग्रॅम रायझोबियम आणि ५ ग्रॅम पीएसबी कल्चर या दराने बीजप्रक्रिया करावी. प्रथम बुरशीनाशक आणि नंतर रायझोबियमची प्रक्रिया करा.
एकात्मिक खत व्यवस्थापन
शेवटच्या बखरणीच्या वेळी 5 टन प्रति हेक्‍टरी शेणखत चांगले कुजून झाले की शेतामध्ये मिसळावे. आणि पेरणीच्या वेळी 20 किलो नत्र, 60 किलो स्‍पुर, 20 किलो पालाश आणि 20 किलो सल्फर प्रति हेक्‍टरी द्यावे. हे प्रमाण माती परीक्षणाच्या आधारे वाढवता किंवा कमी करता येते.
रासायनिक खते 5 ते 6 सें.मी. च्या खोलीवर गेली पाहिजे. 5 ते 6 पिके घेतल्यानंतर खोल काळ्या जमिनीत झिंक सल्फेट 50 किलो प्रति हेक्‍टरी आणि उथळ जमिनीत 25 किलो प्रति हेक्‍टरी या प्रमाणात द्यावे.
सोयाबीन तण व्यवस्थापन
पिकाच्या पहिल्या 30 ते 40 दिवसांसाठी तण नियंत्रण अत्यंत महत्वाचे आहे. तणांची उगवण झाल्यानंतर 30 आणि 45 दिवसांनी खुरपणी करा. 15 ते 20 दिवसांच्या उभ्या पिकात गवत कुळातील तण नष्ट करण्यासाठी कुझेलोफॉप इथाइल एक लिटर प्रति हेक्‍टरी किंवा रुंद पानांच्या तणांसाठी इमॅग्थाफायर 750 मि.लि. लिटर प्रति हेक्‍टरी या प्रमाणात फवारणीची शिफारस केली आहे
हेही वाचा; कापूस 10 बियाणे वापरा व भरघोस उत्पन्न मिळवा
सोयाबीन सिंचन
साधारणपणे सोयाबीन हे खरीप हंगामातील पीक असल्याने त्याला सिंचनाची गरज नसते. सोयाबीनचे बियाणे भरण्याच्या वेळी, म्हणजे सप्टेंबर महिन्यात शेतात पुरेशी ओलावा नसल्यास. सोयाबीनचे जास्तीत जास्त उत्पादन घेण्यासाठी आवश्यकतेनुसार एक किंवा दोन हलके पाणी दिल्यास फायदा होतो.
- वनस्पती संरक्षण पद्धत
- कीटक नियंत्रण
सोयाबीन पिकावर निळ्या बीटलचा प्रादुर्भाव दिसून येतो, जे बियाणे व लहान रोपांचे नुकसान करतात, सुरवंट, स्टेम बोरर, व्हाइट फ्लाय आणि कंबरे बीटल इत्यादी कीटक सुद्धा सोयाबीन पिकासाठी हानिकारक आहेत. त्यामुळे उत्पादन कमी होते. या कीटकांच्या नियंत्रणासाठी पुढीलप्रमाणे उपाययोजना केल्या आहेत.
उन्हाळ्यात शेताची खोल नांगरणी करावी. पावसाळ्यापूर्वी पेरणी करू नये. पावसाळा सुरू झाल्यानंतर पेरणी लवकर पूर्ण करा. सोयाबीनसह ज्वारी किंवा मक्याची मध्यंतरी लागवड केली तर चांगलेच. शेतात पिकांच्या अवशेषांपासून मुक्त ठेवा आणि कडा स्वच्छ ठेवा.
हेही वाचा; नवीन कुसुम सोलर पंप अनुदान योजना ऑनलाईन फॉर्म सुरु येथे पहा
रासायनिक नियंत्रण
उगवण सुरू होताच, ब्लू बीटल किडीच्या नियंत्रणासाठी क्विनालफॉस 1.5% किंवा मिथाइल पॅराथिऑन (फॅलिडाल 2% किंवा धनुडाल 2%) 25 ग्रॅम प्रति हेक्‍टरी फवारणी करावी.
अनेक प्रकारचे सुरवंट लहान शेंगा व फळे खाऊन पाने नष्ट करतात, या किडींच्या नियंत्रणासाठी विद्राव्य औषधे २०० लिटर पाण्यात मिसळून एकरी (Soybean Lagwad Kashi Karavi) फवारणी करावी.
हिरव्या सुरवंटाची एक प्रजाती, ज्याचे डोके सडपातळ आणि रुंद पाठ असते, ती सोयाबीनची फुले आणि शेंगा खातात, ज्यामुळे वनस्पती शेंगाविरहित होते. पीक नापीक असल्याचे दिसते. पिकावर स्टेम फ्लाय, चक्रभ्रिंग, माहो ग्रीन सुरवंट यांचा प्रादुर्भाव जवळपास एकाच वेळी होत असल्याने पहिली फवारणी 25 ते 30 दिवसांनी व दुसरी फवारणी 40-45 दिवसांनी करावी.
हेही वाचा; सोयाबीन चे हे 05 बियाणे वापरा उत्पन्न वाढवा पहा येथे
सोयाबीनमधील रोग नियंत्रण
पीक पेरणीनंतर पिकाचे निरीक्षण करा. शक्य असल्यास, प्रकाश सापळे आणि फेरोमोन सापळे वापरा. बीजप्रक्रिया आवश्यक आहे. यानंतर रोगाच्या नियंत्रणासाठी, बुरशीच्या हल्ल्यामुळे बियाणे कुजण्यापासून रोखण्यासाठी, बियाण्यास कार्बेन्डाझिम 1 ग्रॅम + 2 ग्रॅम थायरम प्रति किलो बियाणे या मिश्रणाने प्रक्रिया करावी. कॅप्टनच्या जागी थायोफेनेट मिथाइल आणि थायरमच्या जागी कार्बेन्डाझिमचा वापर करता येतो.
पानावरील विविध बुरशीजन्य रोगांच्या नियंत्रणासाठी कार्बेन्डाझिम ५० डब्ल्यूपी. किंवा थायोफेनेट मिथाइल ७० डब्ल्यूपी ०.०५% ते १ ग्रॅम औषध प्रति लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी. पहिली फवारणी ३०-३५ दिवसांच्या अवस्थेत आणि दुसरी फवारणी ४०-४५ दिवसांच्या अवस्थेत करावी.
हेही वाचा; महाबीज चे सोयाबीन बियाणे दर जाहीर पहा येथे लगेच
सोयाबीन काढणी आणि मळणी
जेव्हा बहुतेक पाने सुकतात आणि गळतात आणि 10% शेंगा तपकिरी होतात तेव्हा पिकाची कापणी करावी. काढणीनंतर बंधारे 2-3 दिवसांनी वाळवावेत. काढणी केलेले पीक चांगले सुकल्यावर मळणी करून दाणे वेगळे करावे. पिकाची मळणी थ्रेशेर ने करावी.
📢 कांदा चाळ अनुदान योजना ऑनलाईन फॉर्म सुरु :- येथे पहा
📢 नवीन सिंचन विहीर 100% अनुदान योजना फॉर्म सुरु :- येथे पहा